زاها حدید و طراحی کفش با استفاده از فناوری پرینت سه بعدی

طی هفته طراحی ۲۰۱۵ میلان، برند یونایتد نود (United Nude) و شرکت پرینت سه‌بعدی 3D Systems از یک سری کفش جدید رونمایی کردند. پاشنه بلند این کفش‌ها با استفاده از فناوری پرینت سه‌بعدی تولید شده است. طراحی کفش‌های جدید یونایتد نود به معماران و طراحان بزرگی چون زاها حدید، بن ون برکل (Ben Van Berkel)، فرناندو رومرو (Fernando Romero)، مایکل یانگ (Michael Young) و رز لاوگراو (Ross Lovegrove) سپرده شده بود. بزرگان دنیای معماری و طراحی میبایست پتانسیل فناوری پرینت سه‌بعدی را کشف و یک جفت کفش تندیسوار طراحی میکردند.

به بهانه برگزاری این رویداد، دیزاین بوم باری دیگر با زاها حدید به گفت‌وگو نشسته بود که هدف از انجام این مصاحبه، درک بهتر اندیشه حدید در رابطه با طراحی کفش‌های سفارشی و اصولی بود که راهنمای او در دنیای طراحی هستند. زاها حدید در مصاحبه‌های مختلف، از هنر پیشگامانه روس به عنوان اولین راهنمای خود نام برده است.

شما می‌بایست از زبان معماری خود در طراحی یک جفت کفش استفاده می‌کردید؛ در این گذار با چه چالش بزرگی مواجه شدید؟ در همکاری با برند یونایتد نود، علاوه بر اینکه با محدودیت‌های موجود در  طراحی کفش‌های  رسمی روبه‌رو بودید؛ حاصل کار می‌بایست ترکیبی از ماده، ارگونومیک‌ها و پویایی می‌بود؛ کدام‌یک از این جنبه‌ها برای شما اولویت داشت؟ و نسبت به بقیه موارد از اهمیت بالاتری برخوردار بود؟

به عنوان یک طراح، اول باید ببینید که با هر گام، کفش به چه نحوی روی زمین می‌نشیند؛ تعادل چگونه حفظ می‌شود و اینکه آیا ارگونومیک و پویایی کفش، راحت است. این موارد، تمام چیزی است که باید انجام دهید. البته هدف ما در این پروژه، بررسی امکانات موجود در فناوری‌های طراحی و تولیدکنندگی بود. همه این جنبه‌ها به عنوان یک کل در نظر گرفته شد و فکر نمی‌کنم هیچ‌یک بر دیگری اولویت داشته باشد.

فناوری پرینت سه‌بعدی، روند رو به رشدی دارد. آیا دستاوردهای جدید این فناوری در طرح شما قابل اجراست؟

قطعاً فناوری پرینت سه‌بعدی در حال خلق فرصت‌های مهیج بیشماری است؛ فرصت‌هایی که در حال حاضر نیز محدودیت‌های ساخت‌وساز را کاهش داده و خلاقیت بیشتری به ما هدیه کرده‌اند. محصولات خارق‌العاده‌ای از این راه به دست خواهد آمد!

فکر تحصیل در رشته معماری از چه زمانی در شما شکل گرفت؟ آیا گذشته یا تربیت دوران کودکی‌تان در شکل‌گیری اصول طراحی و فلسفه شما مؤثر بوده است؟ برای مثال، شما از Kazimir Malevich به عنوان هنرمندی یاد می‌کنید که تأثیر بسزایی روی کار شما گذاشته است. زمینه‌های دیگری هم وجود داشته که معماری خود را متأثر از آن بدانید؟

رویای معماری از زمانی که یک دختربچه بودم؛ با من همراه بود. اولین چیزی که از معماری در حافظه‌ام ثبت شده به شش یا هفت سالگی‌ام برمی‌گردد؛ وقتی که در خانه عمه‌ام در موصل عراق بودم. یکی از دوستان صمیمی پدرم، معمار بود. او نقشه‌ها و مدل‌هایش را به خانه ما می‌آورد. تماشای مدل‌های معماری در اتاق نشیمنمان، اولین جرقه‌ها را در من شعله‌ور کرد.

از همان روزهای اولی که پا به موسسه معماری گذاشتم به کانسپت بخش کردن و ایده‌های انتزاعی و انفجاری علاقه‌مند شدم. کار من، قبل از هر چیزی با مکاتب پیشگام روسی گره خورد؛ سپس تحت تأثیر نقاشی‌های Moholy Nagy و مجسمه‌های گابو قرار گرفتم. اما هیچ‌کس به اندازه Kazimir Malevich راه مرا متحول نکرد؛ او راهنمای من در تقاطع هنر و طراحی بود. او دریافته بود که انتزاع به عنوان اصلی تجربی می‌تواند؛ قوه ابتکار ما را به سمت سطوح ناشنوده گذشته سوق دهد.

امروزه، همکاری با صنایع خلاق به‌منزله خلق این فرصت است که می‌توانیم ایده‌هایمان را در مقیاس‌های مختلف و از طریق رسانه‌های متنوع بیان کنیم. از نظر ما، این فرصت قسمتی از پروسه ممتد بررسی دنیای طراحی است. این یک پروسه دوطرفه است؛ از طرفی اصول معماری و تجارب خود را به این طراحی‌ها تحمیل می‌کنیم و در مقابل نکات زیادی از آن‌ها می‌آموزیم؛ از افرادی که صنایع خاص خودشان را رهبری می‌کنند. یک طرح هوشمند از ماحصل دیگر صنایع به نحو احسن سود می‌برد. در حال حاضر، جریانی سیال در بین دنیای هنر، معماری و مد برقرار است. البته نه بدین منظور که در حال رقابت با هم هستند. در واقع، با هم همکاری می‌کنند و در پروژه‌های مختلف از هم کمک می‌گیرند.

شما در زمینه‌های مختلف از ساخت میز و صندلی گرفته تا آسمان‌خراش فعالیت می‌کنید. شیوه خاصی دارید که در همه این کارها نمایان باشد؟ همواره ردپای تکنولوژی و متریال نو در آثار شما دیده می‌شود؛ این موضوع چه تأثیری بر قوه خلاقیتتان گذاشته؟

اگرچه مقیاس و نحوه اجرای پروژه‌های مختلف، خیلی با هم فرق می‌کند اما من همه آن‌ها را به یک اندازه دوست دارم. ممکن است که ایده ساخت هم یک بنا و هم یک شی با سرعت یکسانی شکل بگیرد اما پروسه اجرایشان کاملاً متفاوت است. همه این پروژه‌ها، سرچشمه یکسانی دارند و به نحوی با هم در ارتباط‌ند. از دیدگاه معماری باید به نحوه قرارگیری فرد در فضا بیندیشیم اما در دنیای مد اوضاع برعکس است؛ باید ببینیم که نتیجه کار چگونه با شخص همراه می‌شود. در واقع، وقتی که تکنولوژی صنایع دیگر، امکانات جدیدی را برای ما فراهم می‌کند؛ طرح‌های ما نیز شکل و شمایل مطلوب‌تری به خود می‌گیرند. در این بین، یک رابطه متقابل وجود دارد؛ بلندپروازی ما در دنیای طراحی، صنایع دیگر را تشویق می‌کند که به راه توسعه فناوری‌های دیجیتالی و پیش‌ساخته ادامه دهند. سلیقه معماران و طراحان دنیای امروز، مستلزم این توسعه است.