سانتیاگو کالاتراوا و افتتاح مرکز ترابری نیویورک بعد از ۱۰ سال

انتظار پایان یافت! بالاخره مرکز ترابری سانتیاگو کالاتراوا در منهتن افتتاح شد؛ یعنی ده سال پس از رونمایی از پلان این مجموعه در سال ۲۰۰۴! ساختار دراماتیک و بالدار ساختمان، Oculus نام دارد؛ بنایی که هم بابت طرح برجسته‌اش و هم هزینه غیرقابل‌انتظارش، بسیار بحث‌برانگیز است. البته الان فقط قسمتی از ساختمان به روی مردم باز شده و قرار است کل مجموعه در پایان سال جاری تکمیل شود.

ساختار کالاتراوا جایگزین یک ایستگاه موقتی شده است. این ایستگاه موقتی بعد از واقعه اسف‌بار ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و تخریب ایستگاه اصلی Trade Center PATH ، مورد استفاده قرار گرفته بود. ایستگاه جدید از چهار لاین مترو نیویورک و خط راه‌آهن اصلی Port Authority Trans-Hudson تشکیل شده که منهتن را به نیوجرسی وصل می‌کند و ظرفیت روزانه آن، پنجاه‌هزار نفر است.
ساختارهای دنده‌دار و کبریتی شکل را به عنوان امضای کارهای کالاتراوا می‌شناسیم. فرم شورانگیز ایستگاه تداعی‌گر تصویر پرواز یک پرنده است. شکل و رنگ ساختمان، کنتراستی چشم‌گیر با بناهای پیرامون خلق کرده و بدون تردید، فضای این منطقه تجاری را هایلایت کرده است. طرفداران ساختمان، طرح روشن و درخشانش را ستایش می‌کنند؛ در حالیکه منتقدین از کارایی و هزینه پروژه گله‌مند هستند.
در واقع، راه‌اندازی این مرکز با واکنش‌های متعدد و مختلفی همراه شد. در این بین، نیویورک‌تایمز از این پروژه به عنوان نماد کارهای عبث یاد می‌کند.

ساخت ایستگاه حدود ۳/۹ میلیارد دلار برای نیویورک خرج داشت یعنی دو برابر مبلغی که در ابتدای راه تخمین زده شده بود. این هزینه هنگفت، علت اصلی انتقادها است. پاتریک فویه، مدیر آژانس ترمینال از این پروژه به عنوان سمبل زیاده کاری نام می‌برد. به هر حال، کالاتراوا معتقد است که این ایستگاه، یک سرمایه‌گذاری برای شهر است و می‌تواند راهگشای توسعه‌های آتی مناطق پیرامون باشد؛ همان اتفاقی که قبلاً برای ایستگاه‌های گراند سنترال و پن افتاده است.
اگرچه دیگران این پروژه را کاری جنجال‌آفرین و طولانی‌مدت می‌دانند اما بدون شک خروجی کار، بنایی خیره‌کننده است. نورگیری با عرض ۳۳۰ فوت روی بام دندانه‌دار کشیده شده است که نور طبیعی را مهمان فضای داخلی ایستگاه کرده و اگر هوا مساعد باشد؛ به هوای تازه نیز اجازه ورود می‌دهد. از این نورگیر در ۱۱ سپتامبر و روز بزرگداشت قربانیان فاجعه رونمایی شد. طرح اصلی کالاتراوا شامل بامی متحرک بود که باعث می‌شد بال‌های ساختار به سمت بالا و پایین حرکت کنند اما به خاطر هزینه بالا حذف شد.

کالاتراوا برای اشاره به ایستگاه گراند سنترال، یک سالن گردهمایی بزرگ و مرمری در حاشیه دوطبقه خرده‌فروشی مجموعه طراحی کرد. معمار پروژه امیدوار است که مجموعه پذیرای فعالیت‌های مختلفی شود. ساختار و درخشندگی ایستگاه باعث شده که نقش یک میدان سرپوشیده را برای شهر ایفا کند مانند میدان‌های سنتی که در اروپا دیده می‌شد؛ مکانی برای ملاقات و دورهمی که به موقعیت‌های اصلی شهر نیز دسترسی دارد.

به خاطر طرح اصیل و نقش ایستگاه به عنوان یکی از نقاط اصلی همبستگی شهر، کالاتراوا انتظار دارد که Oculus به یکی از مکان‌های دیدنی و به یادماندنی نیویورک تبدیل شود. کالاتراوا در این باره می‌گوید: معتقدم که ایستگاه دنباله‌رو ساختمان‌های برجسته شهر است مانند پل رودهای هادسن و East حالا نیویورکی‌ها فرصتی بیشتری برای ارزیابی ساختمان ایستگاه دارند.