-
مصاحبه اختصاصی دیزاین بوم با زاها حدید
در ۳۱ مارس ۲۰۱۶، معمار معروف بریتانیایی، زاها حدید در سن ۶۵ سالگی درگذشت. او در سال ۱۹۵۰ در بغداد متولد شد. در دانشگاه آمریکایی بیروت در رشته ریاضی مشغول به تحصیل و سپس در سال ۱۹۷۲، راهی موسسه معماری لندن شد. در ۱۹۷۹، شرکت خصوصی خود را تأسیس کرد و چندی بعد به شهرتی جهانی دست یافت. زاهاحدید از تکنولوژیهای نو و به روز استفاده میکرد و نتیجه این گرایش، خلق اشکالی باورنکردنی و پویا بود. در ادامه مصاحبه اختصاصی دیزاین بوم را با زاها حدید را باهم می خوانیم.
فکر تحصیل در رشته معماری از چه زمانی در شما شکل گرفت؟ آیا گذشته یا تربیت دوران کودکیتان در شکلگیری اصول طراحی و فلسفه شما مؤثر بوده است؟ برای مثال، شما از Kazimir Malevich به عنوان هنرمندی یاد میکنید که تأثیر بسزایی روی کار شما گذاشته است. زمینههای دیگری هم وجود داشته که معماری خود را متأثر از آن بدانید؟
رویای معماری از زمانی که یک دختربچه بودم؛ با من همراه بود. اولین چیزی که از معماری در حافظهام ثبت شده به شش یا هفت سالگیام برمیگردد؛ وقتی که در خانه عمهام در موصل عراق بودم. یکی از دوستان صمیمی پدرم، معمار بود. او نقشهها و مدلهایش را به خانه ما میآورد. تماشای مدلهای معماری در اتاق نشیمنمان، اولین جرقهها را در من شعلهور کرد.
از همان روزهای اولی که پا به موسسه معماری گذاشتم به کانسپت بخش کردن و ایدههای انتزاعی و انفجاری علاقهمند شدم. کار من، قبل از هر چیزی با مکاتب پیشگام روسی گره خورد؛ سپس تحت تأثیر نقاشیهای Moholy Nagy و مجسمههای گابو قرار گرفتم. اما هیچکس به اندازه Kazimir Malevich راه مرا متحول نکرد؛ او راهنمای من در تقاطع هنر و طراحی بود. او دریافته بود که انتزاع به عنوان اصلی تجربی میتواند؛ قوه ابتکار ما را به سمت سطوح ناشنوده گذشته سوق دهد.
امروزه، همکاری با صنایع خلاق بهمنزله خلق این فرصت است که میتوانیم ایدههایمان را در مقیاسهای مختلف و از طریق رسانههای متنوع بیان کنیم. از نظر ما، این فرصت قسمتی از پروسه ممتد بررسی دنیای طراحی است. این یک پروسه دوطرفه است؛ از طرفی اصول معماری و تجارب خود را به این طراحیها تحمیل میکنیم و در مقابل نکات زیادی از آنها میآموزیم؛ از افرادی که صنایع خاص خودشان را رهبری میکنند. یک طرح خارقالعاده، دیگران را بینصیب نمیگذارد. امروزه، تعاملی خاص در بین هنر، معماری و مد برقرار است؛ این ارتباط در زمینه رقابتها و همکاری پررنگتر است.شما در زمینههای مختلف از ساخت میز و صندلی گرفته تا آسمانخراش فعالیت میکنید. شیوه خاصی دارید که در همه این کارها نمایان باشد؟ همواره ردپای تکنولوژی و متریال نو در آثار شما دیده میشود؛ این موضوع چه تأثیری بر قوه خلاقیتتان گذاشته؟
اگرچه مقیاس و نحوه اجرای پروژههای مختلف، خیلی با هم فرق میکند اما من همه آنها را به یک اندازه دوست دارم. ممکن است که ایده ساخت هم یک بنا و هم یک شی با سرعت یکسانی شکل بگیرد اما پروسه اجرایشان کاملاً متفاوت است. همه این پروژهها، سرچشمه یکسانی دارند و به نحوی با هم در ارتباطاند. از دیدگاه معماری باید به نحوه قرارگیری فرد در فضا بیندیشیم اما در دنیای مد اوضاع برعکس است؛ باید ببینیم که نتیجه کار چگونه با شخص همراه میشود.در واقع، وقتی که تکنولوژی صنایع دیگر، امکانات جدیدی را برای ما فراهم میکند؛ طرحهای ما نیز شکل و شمایل مطلوبتری به خود میگیرند. در این بین، یک رابطه متقابل وجود دارد؛ بلندپروازی ما در دنیای طراحی، صنایع دیگر را تشویق میکند که به راه توسعه فناوریهای دیجیتالی و پیشساخته ادامه دهند. سلیقه معماران و طراحان دنیای امروز، مستلزم این توسعه است.
لطفاً سبک کاریتان را شرح دهید؛ همانگونه که برای یک دوست خوب توصیف میکنید.
ظرافت، زیبایی، تحقیق، کنجکاویهای شخصی و خیلی چیزهای دیگر با کارم گره خورده است؛ بهگونهای که یک مورد تنها از دل آن بیرون کشیده نمیشود؛ هیچ مجموعه رسمی وجود ندارد. دو سال پیش، روی یک آپارتمان متمرکز شده بودم و میخواستم ببینیم که با پارامترهای ثابت تا چه حد میتوان فضا را تغییر داد. چندین روز بهصورت مسمتر به این موضوع پرداختم و در نهایت متوجه شدم که شاید هفتصد انتخاب برای یک فضا وجود داشته باشد. این تمرین، ایدهای به شما میدهد که شما را قادر به سازماندهی فضا میکند. مجموعه پیش رو، نامتناهی نیست اما خیلی بزرگ است.لطفاً سیر تکاملی کارتان را توضیح دهید.
مراحل ابتدایی کارها شبیه به هم است؛ یعنی جایی که روی نقشهکشی، جنبههای انتزاعی و تکهتکه کردن کار تمرکز میکنیم. سپس به سوی توسعه ایده پیش میرویم. در نهایت آنچه که از آن به عنوان معماری یاد میشود؛ ظاهر میگردد. سیر تکامل کار با تغییر همراه نیست؛ بلکه توسعه مییابد.کدامیک از کارهایتان، رضایت بیشتری به شما داده است؟
پروژه پیک زیرا یک گذار حیاتی برای من بود. آثار زیادی وجود دارد؛ هرگاه که چیز جدیدی کشف میکنید... من واقعاً نمیتوانم بگویم کدامیک چون هر پروژه به نحوی مرا راضی کرده است. کارخانه BMW در لیپزیگ و مرکز علمی Phaeno در ولفسبورگ، خیلی مهیج بودند. چندی پیش به دیدن موزه هنرهای معاصر رم رفتم؛ این بنا خیلی از ایدههای مرا به تصویر کشانده است.چیز خاصی وجود دارد که دوست داشته باشید طراحی کنید؟
من به طراحی اشیایی علاقهمندم که در زندگی روزمره مردم مورد استفاده قرار بگیرند؛ لوازمی که در مجامع عمومی به نمایش گذاشته شوند؛ اما خب معمولاً این محصولات از طریق معماری محقق نمیشوند. همچنین، همیشه علاقه خاصی به ترکیب معماری با کارهای اجتماعی داشتهام. من فکر میکنم که ساخت بیمارستان و خانه نیز فرصتی خارقالعاده برای نوآوری و ابتکار است.با معمارها و طراحان دیگر در مورد کارتان گفتوگو میکنید؟
در شرکتم البته. با معمارها و طراحان دیگر... خیلی دوست ندارم در مورد خودم حرف بزنم. بیشتر درباره ایدههای دوستانه صحبت میکنم.معمولاً کجا روی پروژهها کار میکنید؟
هرجایی. من از کامپیوتر استفاده نمیکنم. طرحهای اولیه را خیلی سریع میکشم؛ بیش از صد طرح برای هر تحقیق رسمی.بهترین لحظه روز؟
زمانی که لندن بودم؛ عصرها را دوست داشتم. اگر جای دیگری باشم؛ این لحظه تغییر میکند.در این لحظه، چه نوع موسیقی گوش میدهید؟
کلاسیک.مجلههای طراحی و معماری را مطالعه میکنید؟
تعداد زیادی از این مجلهها را در استودیو داریم اما معمولاً آنها را نمیخوانیم.اخبار را از چه طریقی میشنوید؟
روزنامهها.نوع خاصی لباس وجود دارد که از پوشیدنش امتناع کنید؟
لباسهای قدیمی. از پوشاک مردانه و جین هم خوشم نمیآید. Issey Miyake و لباسهای مشکی را دوست دارم.در بین معمارهای گذشته، فردی وجود دارد که روی شما اثر گذاشته باشد یا از آثار او بهگونهای خاص قدردانی کنید؟
بله افراد زیادی هست؛ اریک مندلسن، میس ون در روهه، لوکوربوزیه و...و در بین امروزیها؟
بله اشخاص زیادی وجود دارد.چه توصیهای برای جوانها دارید؟
سختکوش و متمرکز باشید. اما سختکوشی بدون آگاهی از هدف کافی نیست. باید هدف داشته باشید. پایههای هدف میتواند ارتقا پیدا کند اما وجود هدف الزامی است. بدانید که در پی کشف چه چیزی هستید.چیزی هست که شما را در مورد آینده نگران کند؟
بله ارزشهای سنتی که در حال ظهور هستند. این موضوع ممکن است که به سرعت روی معماری اثر نگذارد اما جوامع را تحت تأثیر قرار میدهد و این مرا نگران میکند. جهان بیش از پیش در حال تقسیم شدن است و تفاوت بین مردم بیشتر شده است. دنیا به اشخاصی نیاز دارد که برای ساخت جوامع آزاد تلاش میکنند.
نظرات