معمار ايراني – حضور جهاني

معمار ایرانی - حضور جهانی موضوعیست که در عین جذابیت به صورت بسیار  ژرف اندیشانه و آینده نگرانه ای توسط مهندس مهدی گرامی در  مراسم رونمایی شماره اختصاصی فصلنامه 2A به آن پرداخته شد. جایگاه و نقش معماری آینده با تاثیر پذیری از عواملی همچون تغييرات شديد شرايط آب و هوايي ، رشد فزاينده جمعيت جهان و نيز تغيير مناسبات سياسي ، اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي در سطح بين الملل و پيوستن عصر فن‌آوری به عصر انفجار اطلاعات ، نگرشی نوین و یکپارچه را در حوزه معماری به روی جوامع بشری باز خواهد کرد که توجه ویژه به این مبحث می تواند ضمن ترسیم رویکردی مثبت در معماری موجبات تحولاتی شگرف در این حوزه از دانش را فراهم آورد. برای آشنایی بیشتر با این رویکرد از زبان مهندس مهدی گرامی با مساحت همراه شوید.

" آنچه می‌خواهم با شما همكاران عزيز در ميان بگذارم دغدغه‌ای است كه تصور می‌کنم دغدغه بسياري از شما عزيزان نيز باشد و آن اينكه نقش معمار ایرانی در پيشبرد اندیشه‌های ژرف معمارانه و نيز كمك به ساختن جهاني بهتر چيست ؟
معمار ایرانی و به تبع آن معماری ايران چگونه می‌تواند نقش شايسته خود را در عرصه جهاني ايفا نمايد ؟ اگرچه شايد به زعم بسياري ، در شرايط كنوني ايران اين انديشه رويايي بلند پروازانه باشد ، امّا باور من بر اين است كه قواعد بازي در جهان امروز ورای ملیت ها اولویت را به آناني مي دهد كه توانايي خويش را مي شناسند و براي خويشتن در اين بازي نقش تعيين می‌کنند . پس از آن سايرين بايد نقشي را بپذيرند كه براي ايشان ترسيم شده است . بنابراين يا نقش خويش را ترسيم مي كني يا برايت ترسيم می‌کنند و كسي را از حضور و ايفاي نقش گريزي نيست .
امّا آيا به‌طورکلی معماري جايگاه حائز اهميتي در عرصه جهاني دارد ؟ و آيا معماري از موضوعات اصلي و راهبردي در جهان امروز است ؟
توجه شما را به موضوعي جلب مي كنم كه همه به آن واقفيم و آن اينكه شرايط جهان در حال تغيير است .
سه موضوع بشر را وارد دوره جديدي از تجربه زندگي كرده است .
اوّل : تغييرات شديد شرايط آب و هوايي ، كه با سرعت در جهان رو به گسترش است .
دوّم : رشد فزاينده جمعيت جهان و نيز تغيير مناسبات سياسي ، اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي در سطح بين الملل و پديد آمدن نقش‌ها ، تعاريف و روابط جديد ميان كشورها و همین‌طور پديداري مداوم كشورهاي جديد .
سوّم : امتداد و پيوستن عصر فن‌آوری به عصر انفجار اطلاعات.
اين سه در اثرگذاری بر هم و نيز به‌طور مستقل ، نيازها و شرايط جديدي را بر معماري تحميل می‌کنند و از آن مهم‌تر اينكه : معماري نقشي مؤثر و الزامي براي يافتن راه‌حل‌ها در چنين شرايطي دارد و می‌توان گفت اگر معماري با تلاش درخور تحسين معماران پيشرو در طي چهار دهه اخير جايگاه و اهميت حداقلي خود را در سطح جهان حفظ نموده است ، امروز جايگاه مهم آن براي حل مسائل بشري غیرقابل‌انکار است.
واقعيت اين است كه شرايط امروزه جهان ديدگاه عمومي را به موضوع معماري تغيير داده و انتظار اين است كه توجه معماران معطوف به مسائل ریشه‌ای و ژرف تري در حيطه فعاليت خود باشد .
در شرايط جديد ، دوره توليد ايدئولوژي هاي مفهومي كه به صورت سبك هاي مختلف بروز و ظهور مي نمودند خاتمه يافته است و الگوهاي استراتژيك مهم تر از ايده هاي بلند پروازانه فرمي هستند . لازم است به اين نكته توجه بيشتري شود كه معماري نه صرفاً متن است و نه تنها زبان؛ بلکه متنی است چند صدایی. از این روی است که به منزلهٔ امری سرزمینی مورد توجه قرار خواهد گرفت و ضرورت دارد تمامی مقتضیات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، اقلیمی را در بر گیرد.
برداشت من چنين است كه معماري براي رسيدن به اهداف و آرمانهاي خود بيش از آنكه نيازمند فوق ستاره ها باشد نيازمند معماراني استراتژيست خواهد بود كه فراتر از يك طراح ، مسئولیت‌های بيشتري براي پاسخ به نيازهاي امروز بشر در حوزه معماري بپذيرند .
معماران هنگامي می‌توانند به اهداف معماري در سطح جهان كمك كنند كه بتوانند الگوها ، روش‌ها و برنامه‌های معمارانه‌ای را كه پاسخ گوي دغدغه هاي جهان امروز است در سرزمين خود داشته باشند .
به ديگر سخن ، معماري جهاني ، معماري‌اي است كه سرزميني بوده و وام دار و پاسخگوي سرزمين خود باشد .
امّا چرا شرايط كنوني زمان مناسبي است تا معمار ایرانی بتواند حضور جهاني پيدا كند ؟
من براي آن دو دليل عمده قائلم . اوّل ، آنكه عمده تحولات سرزميني مربوط به كشورهاي در حال توسعه است . و اين كشورها بيش از هر زمان ديگري نيازمند راه حل هاي معماري براي پاسخ به نيازها و مسائل مبتلابه خود هستند . در دوره انقلابات صنعتي و پيامد آن جهان مدرن، خاستگاه توليد نياز ، توليد انديشه و توليد محصول هر سه يكي بود و انديشه مدرن با پاسخ به نيازهاي خاستگاه خويش شروع به تسري در ساير جوامع نمود . اما امروز خاستگاه نيازها معطوف به جهان درحال توسعه است و از آنجا كه موضوع معماري مبتني بر شرايط فرهنگي ، اجتماعي و سياسي جوامع است ، بنابراين انديشمندان هر سرزمين و از جمله معماران انديشمند آن مي‌توانند راهبردهاي بهتري براي دغدغه هاي جامعه خود فراهم نمايند. البته چنان که پیداست، فن آوري در اختيار ديگر كشورها به‌ویژه جهان غرب است و بی‌تردید در عملياتي شدن اندیشه‌ها نيازمند همکاری با صاحبان فن‌آوری هستیم. امّا اگر نخواهيم و يا نتوانيم راهبردهاي مناسبي ارائه كنيم بي‌شک سعي و خطاي پروژه مداران اعم از خارجي و داخلي به هدر رفت منابع و مخدوش شدن هر چه بيشتر چـهره شهرها و نارضايتي مردم از فضاي زندگي و تضعيف هر چه بيشتر جـايگاه كشورمان خـواهد انجاميد .
( البته بسط اين موضوع نيازمند مجال بيشتري است ) .
دوّم ، سرزمين ما داراي پيشينه تاريخي عميق و در بسياري از موارد ازجمله معماري با پیشینه‌ای كاركردي ، افتخار آميز و الهام بخش است .
ما به عنوان معمار ایرانی نيازمند آنيم كه از تاريخ خويش بياموزيم ، به واسطه آن پاسخ درستي براي شرايط امروزمان بيابيم و با توليد معماری مفيد و منطبق با شرايط و توليد انديشه هاي معمارانه پر محتوا و سرزميني، ضمن افزودن به تلاش‌های معماران در سطح جهان به جريان پيشرو در معماري جهان بپيونديم .
اگر بپذيريم جوایز معماري به ويژه جوایز بين المللي ازمهمترين عرصه‌ها برای معرفي و حمايت جریان‌های پيشرو معماري هستند. و از آن جمله جايزه معماري آسيا كه با همت ايراني ارجمند جناب آقاي زهادي بنيان گزارده شده است ، مي تواند زمينه مناسبي براي معرفي معماری ايران و ارتباط موثر آن با ساير كشورها فراهم نمايد . شايسته است اين فرصت را غنيمت بدانيم و به عنوان بخشي از مسئوليت حرفه اي خود با مشاركت ، همراهي و نقد مؤثر كمك نماييم تا اين نهال نوپا به درختي تنومند بدل شود . بسيار شگرف خواهد بود اگر اين جايزه روش‌های متداول ديگر جوایز در دسته‌بندی عملكردي پروژه‌ها را تغيير داده و با تنظيم نظام ارزشيابي و روش‌های داوري معطوف به مسائل سرزميني گام مهمي در پيشبرد آرمان هاي جهاني معماري بردارد . "