تست سختی جانکا چوب ( Janka hardness test )

یکی از جنبه‌های مهم برای انتخاب صحیح کفپوش چوبی، اندازه سختی جانکا چوب است؛ این مقیاس، میزان سختی یک نوع چوب نسبت به انواع دیگر را تعیین می‌کند. این تست، اولین بار در سال ۱۹۰۶ و توسط گابریل جانکا، چوب شناس اتریشی، اختراع شد و بعدها در سال ۱۹۲۷ توسط جامعه آمریکایی به عنوان تست مواد استاندارد تعیین شد.
بسته به اتاقی که قرار است کفپوش را در آنجا نصب کنید؛ حد خاصی از سختی، کفپوش را ایده آل می‌کند. اگر بخواهیم کلی صحبت کنیم؛ هرچه درجه تست سختی جانکا یک چوب بالاتر باشد؛ چوب سخت‌تر و در برابر خش مقاوم‌تر است. چوب‌های سخت‌تر، به راحتی اره یا آسیاب نمی‌شوند. البته درجه سختی روی قیمت تأثیری ندارد. قیمت چوب بیشتر به دسترس‌پذیری آن نوع چوب وابسته است.

نحوه تعیین درجه تست سختی جانکا

درجه جانکا نتیجه تست سختی جانکا است. یک تکه چوب با ابعاد ۲ در ۲ در ۶ اینچ را تهیه کرده و بعد میزان نیروی لازم برای فرو کردن گلوله‌ای فولادی ۰/۴۴۴ اینچی تا نیمه به داخل تخته را به دست می‌آورند.

تغییرات تست

وقتی که آزمایش را روی گونه خاصی از چوب انجام می‌دهید؛ با توجه به جهت وارد کردن گلوله، اینکه گلوله را روی قسمت افقی یا عمودی چوب و یا حتی در هر دو انتهای چوب وارد کنید؛ نتیجه کمی متفاوت خواهد بود. اما در مقیاس جانکا، چوب را در جهت تخت و افقی قرار می‌دهند.

محدوده مقیاس تست سختی جانکا

مقیاس سختی جانکا از صفر شروع می‌شود؛ این درجه مربوط به نرم‌ترین چوب‌هاست که به راحتی پوسیده می‌شوند یا خش برمی‌دارند؛ بنابراین هیچ چوبی با این درجه یافت نمی‌شود و چوب‌هایی نزدیک به این حد اصلاً برای کفپوش مناسب نیستند. حد بالای تست سختی جانکا، ۴۰۰۰ است که این درجه نیز برای کف‌پوش ایده آل نیست چون به سختی اره می‌شود.

واحد اندازه‌گیری کمیت جانکا

واحد اندازه‌گیری تست سختی جانکا در کشورهای مختلف، متفاوت است. به عنوان مثال، در آمریکا بر حسب پوند بر نیرو، در سوئد با کیلوگرم بر نیرو و در استرالیا بر حسب نیوتون بیان می‌شود.

حد خوب مقیاس جانکا

موقع انتخاب کف‌پوش، درجه جانکا، به خریدار در مورد استحکام کف و میزان فرسودگی آن آگاهی می‌دهد. البته این فقط یک توصیه است و تأثیری روی ظاهر یا ماندگاری محصول ندارد. مقیاس تست سختی جانکا، پایداری و حفظ ظاهر نو چوب را تضمین می‌کند.

محدوده بد جانکا

چوب درخت بالسا که معمولاً کاربرد هنری دارد؛ دارای درجه سختی ۱۰۰ جانکا است. بالسا جزو نرم‌ترین چوب‌ها در این مقیاس محسوب می‌شود. بالسا برای کف‌پوش مناسب نیست و گونه‌هایی با درجه هزار به بالا برای کف‌پوش ایده آل تر هستند. در واقع هیچ حدی بد نیست.

سختی چوب بلوط

چوب بلوط، کف‌پوشی عام‌پسند است اما درجه سختی جانکا بلوط چند است؟ سختی بلوط سفید ۱۳۶۰ و بلوط قرمز  ۱۲۶۰ می‌باشد. دیگر انواع کف‌پوش، درجه سختی بیشتر یا کمتری دارند؛ پس چه چیزی بلوط را خاص کرده است؟ احتمالاً دسترس‌پذیری و ازدیاد این چوب باعث شده به تولید انبوه برسد و در نتیجه ارزان‌تر شود. درست نیست که بگوییم بلوط چوب محکمی نیست و با گذشت زمان فرسوده می‌شود اما چوب‌های سخت‌تری نیز وجود دارد.

چوب‌های سخت کارخانه‌ای

چوب‌های سخت مصنوعی کجای طیف جانکا قرار می‌گیرند؟ آن‌ها در این مقیاس جایی ندارند؛ واقعاً، چرا؟ چون لایه زیرین این چوب‌های سخت، چوب نرم است؛ بنابراین این نوع محصول را نمی‌توانیم به‌طور صحیح درجه‌بندی کنیم. فقط با توجه به لایه‌های این محصول می‌توانیم اطلاعات کمی کسب کنیم. عقل و منطق بیان می‌کند که گونه‌هایی که از لایه‌های ضخیم‌تر چوب‌های سخت‌تر ساخته شده‌اند؛ قوی‌تر هستند. پس موقع خرید چوب‌های سخت کارخانه‌ای روی درجه جانکای محصول تمرکز نکنید.

چوب سخت در مقایسه با چوب نرم

بیایید به چوب سخت یا نرم در خانه و نقش ما در حفظ ظاهر و پاکیزگی آن نگاهی بیندازیم. دو خانه ساحلی را تصور کنید؛ جایی که شن می‌تواند عامل ایجاد خش روی کفپوش شود.
کفپوش خانه شماره یک از نوع چوب نرم مثلاً چوب آلبالویی با درجه ۹۵۰ جانکا است. اعضای خانواده در حفظ و زدودن شن‌ها بسیار کوشا هستند. ده سال بعد، کف‌پوش شبیه به روز اول دیده می‌شود. این خانواده حتی بچه و حیوان خانگی نیز داشته‌اند اما همگی در نظافت کف‌پوش کوشا بوده‌اند. ممکن است که در وهله اول، درجه جانکا این چوب باعث شود افراد فکر کنند که کف‌پوش بدی است اما عملاً عالی بود!
کف‌پوش خانه شماره دو از جنس چوبی سخت مثلاً آلبالویی برزیلی با درجه ۲۸۲۰ جانکا است. افراد خانواده در حفظ کف‌پوش کم‌لطفی می‌کنند. شش سال بعد، ظاهر کف‌پوش وحشتناک خواهد بود و نیازمند تعویض می‌شود. در ابتدا شاید افراد فکر می‌کردند که این کف‌پوش بهتری است اما در عمل خلافش ثابت شد.

آیا می‌توانیم بگوییم که نرمی به معنای قوی بودن است؟

سختی چوب را با استقامتش اشتباه نگیرید. سختی چوب فقط جنبه‌ای از مقاومت چوب در برابر فرسودگی روزانه است و ارتباط چندانی با استحکام و قدرت چوب ندارد. همچنین، سختی و نرمی چوب با حسی که ایجاد می‌کند ارتباطی ندارد. نرمی در این مقیاس به معنای راحتی بیشتر در زیر پای شما نیست.

معنای همه حرف‌های بالا چیست؟

قبل از هر چیزی، با توجه به طرح و قیمت، کفپوشی از جنس چوب سخت انتخاب کنید. انتخاب شما هر چه که باشد؛ چوب برای مقاومت در برابر فرسودگی به مراقبت صحیح نیاز دارد. اگر موفق به تصمیم‌گیری نشدید؛ به سراغ درجه سختی چوب جانکا بروید تا از مقاومت چوب در برابر فرسودگی ناشی از مبلمان، کودکان و سبک زندگیتان آگاه شوید. چوب نرم همیشه به این معنا نیست که زودتر نیازمند تعویض و تعمیر می‌شود. توجه به طرح و قیمت، همیشه مهم‌ترین فاکتور است.