مرکز بورس تهران و برنده بهترین جایزه طراحی برای گروه معماری VAV

در طی چند سال گذشته دنیا تغییرات مهیجی داشته است.دنیا دیگر روستایی کوچک نیست، مدل های اقتصادی تغییر کرده و مراکز بازسازی و قدرت های اقتصادی مر تبط نیز تغییر جهت داده اند. در این بخش به این مساله می رسیم که چرا مرکز بورس تهران مطابق با شرایط فعلی دنیای ارتباط نباشد. مرکز تحقیقات و توسعه شهری ،رقابتی بین 29 معمار برتر را برپا کرد. سپس این رقابت به 8 نفر در طی پروسه RFQ رسید. در این رقابت موضوع بر سر نوع شناسی و همچنین عواملی مانند فرهنگ بود. از گروه های معماری خواسته شد تا به روند چگونگی توسعه طرح در طول تاریخ بپردازند. هیئت داوران، گروهی از معماران داخلی از جمله مهدی علیزاده، فرهاد احمدی، بهرام شیردل، حسین شیخ زین الدین، نادر تهرانی (سرپرست گروه) و گروه سخنران بودند. آلجندرو آروانا (Aljendro Arvanao) مدیر اجرایی طرح و استودیو VAV برای کارهای هنری و بررسی مسایل مختلف این طرح انتخاب شدند. در این طرح، نکات بسیاری مد نظر بود از جمله: بحث ژئومتریک ، جغرافیا، سازمان برنامه و بودجه، بهترین نورپردازی ، نما، سیستم تهویه و سایه روشن بودن محیط که در انتهای پروژه ، طرحی قابل استفاده بود که مرزهای سنتی بودن را پشت سر می گذاشت.

چرا این طرح شروع به کار کرد؟ چرا تیم داوری این طرح را به جای هر طرح دیگر انتخاب کردند؟ هر ساختمانی بر اساس مجموعه ای از سوالات طراحی می شود. بعضی از این سوالات توسط مشتریان، مکان، بودجه، و یا حتی مراحل قانونی آن مطرح می شوند و بقیه توسط گروهی حرفه ای در طرح عنوان می گردد. بنابراین اگر یک طرح، سوال است، بنابراین نتیجه با توجه به نحوه پاسخگویی به این سوالات و تجزیه و تحلیل کردن جواب ها بستگی دارد. اجازه دهید با شناسایی نوع سوال و نحوه پاسخگویی به آن شروع کنیم.
عملیات و نیروها اولین عواملی هستند که باید مطرح شود. اولین تصمیم این بود که بخشی بسیار عمومی از طرح در پایین ترین قسمت قرار گیرد تا دسترسی به ساختمان بسیار آسان باشد. سالن مرکز بورس و ادیتوریوم بخش عمومی این ساختمان در ضلع جنوبی قرار داده شد و بدین وسیله، دسترسی به بانک آسان گردید. از طرف دیگر کلاس های آموزشی، موزه، کافی شاپ  و یک تابلوی عمومی برای این ساختمان در نظر گرفته شد.

در این طرح که به نظر بسیار واضح بود دو مشکل اساسی وجود داشت و به ظاهر مشخص نبود. اول اینکه جدای از یک فضا و موقعیت عمومی این طراحی ها باید برخلاف نیروهای عمومی عمل کنند: امنیت و حفاظت. روشی که برای پنهان کردن استفاده عمومی به شیوه ایکاملا حفاظت شده ارایه شد، شامل سازماندهی بخش های مختلف از طریق مجموعه ای از سالن هایی که نور خود را از بخش های بالایی می گیرند.

مساله دوم قرار دادن فضاها و حجم های بزرگتر در زیر طبقه اداری با ظرفیت نرمال بود. در بحث زلزله ، جریان های افقی و همچنین جاذبه سبب ضعیف شدن ساختمان و سازه می شود. در طرح باید دیوارهایی طراحی می شد که بتوانند در برابر باری که به آن ها تحمیل می شود، مقابله کند. در این روش با ورقه های شبکه ای مستطیلی شکل در قسمت بالایی بخش عمومی این امر صورت گرفت.

دیوارهای اطراف ساختمان نیروهای جاذبه عمودی را می گیرند وقوس ها منعکس کننده تراکمی هستند که در لبه ی ساختمان ایجاد می شود. برای پاسخ دادن به نیروی افقی، دیوارهای اطراف شیبی ملایم دارند تا در برابر زلزله مقاومت کنند. از طرفی شبکه مستطیلی ایجاد شد تا به لحاظ هندسی پراکندگی نیروهای زلزله را ممکن کند. برای دسترسی به بخش اداری نیز دو بخش جلویی را در نظر گرفتیم: برای دسترسی به تالار بورس و بخش مدیریتی از  چهارگوشی در ضلع جنوبی استفاده کردیم و برای دسترسی مجزا به اداره ها از ضلع شمالی استفاده کردیم .

اداره ها به طور مجزا در طبقه دوم و سوم در نظر گرفته شدند. برای محوریت این دو طبقه،باید از دوران عمودی آن ها متوقف می شد و این کار از طبقه چهارم به بالا شروع  شد. بحث هندسی و جغرافیایی طرح از دو نقطه قابل تامل است. از یک سو، بحث تصرف مکانی و از سوی دیگر استفاده مفید از محیط که طبق آب و هوای تهران از نکات مهم بودند. استفاده کامل از مساحتی که برای انجام کار در اختیار داشتیم (80 درصد برای طبقه زیرزمین، 70 درصد برای طبقه همکف، و 50 درصد برای طبقات بالا)، نور طبیعی، تهویه هوای مناسب و نماهای طبیعی در اولویت قرار داشت.

اگر قرار بود برنامه در قالب چندین برج ارائه شود، مشکل طرح کاملا حل می شد، اما این طرح قابل استفاده نبود و در این حالت اتحاد طرح از بین می رفت. بنابراین طرح باید تا حد ممکن به شکلی می بود که در قالب یک سایت متحد و دارای الگوی طبقاتی مناسب و استفاده از فضای در اختیار قرار گرفته طراحی می شد.

برای پوشش ظاهری این نمای فلزی، تورفتگی را در نمای بیرونی و پرده شیشه ای در اطراف حیاط و بلوک ها در جهت شمالی و جنوبی پیشنهاد شد. با این روش محیط داخلی از اشعه خورشید حفظ می شد و در این حالت محیطی شبیه گلخانه داشتیم.

طرح ارائه شده برای تمامی شرایط از مراسم های کوچک تا گردهمایی های بزرگ در نظر گرفته شده است. به همین دلیل  مکان گردهمایی ها در قسمت بالایی ساختمان در نظر گرفته شد و بدین ترتیب شرکت کننده ها از نمایی فوق العاده بهره می برند.

استفاده بهینه از زمان و سرعت در کار از عوامل موفقیت در هنر تجارت است. تکنولوژی و اطلاعات نقش کلیدی را در این میان بازی می کند. هدف این است که به هر شهروند و حتی کل شهر اجازه دهیم در هنر تجارت شرکت کند. امیدواریم که بتوانیم ساختمانی خلق شودتا هم درخور و هم شایسته بافت شهری بوده و از طرفی در بازار اقتصاد جهانی قابل رقابت باشد.